Dünyada yaklaşık 70 yıldır istenmeyen gebeliklerin önlenmesinde ve aile planlamasında kadınlar doğum kontrol haplarını kullanmaktadır. Bu haplar piyasada farklı şekillerde bulunsa da ortak özellikleri hormon içermesidir. Doğum kontrol hapıyla gebelikten korunmak isteyen kadın ilaca başlamadan mutlaka bir kadın doğum uzmanına muayene olmalıdır.
İçeriği nedir?
Piyasadaki doğum kontrol hapları çoğunlukla kadınlık hormonu dediğimiz östrojen ile birlikte yumurtlama hormonu olan progesteron içermekte ve kombine oral kontraseptif adını almaktadır. Piyasada minipill ismiyle bilinen sadece progesteron içeren kontraseptif de mevcuttur.
Doğum kontrol hapları gebelikten nasıl korur?
Daha çok yumurtlamayı engeller. Bunun yanında rahim ağzından salgılanan mukusu koyulaştırarak spermin rahim içine geçişini, tüplerin hareketlerini bozarak sperm ve yumurtanın karşılaşmasını önler. Endometrium dediğimiz rahim içi yüzeyini bebeğin yerleşmesine uygunsuz hale getirir.
Gebelikten korunmak için doğum kontrol hapını nasıl kullanmalıyım? Ne zaman başlamalıyım?
Tercihen adetin ilk günü başlanması hem kullanım kolaylığı sağlar hem de ilacın gebelikten koruyuculuğu ilk kutudan başlar. Piyasada bulunan doğum kontrol hapları genellikle 21 veya 28 adet hap içermektedir. 21 günlük ilaç kullanılıyorsa 21 gün ilacı kullanıp 7 gün ara verilmeli ve 8.gün diğer kutuya geçilmelidir. Bu rutin bozulmadan 21 gün hap - 7 gün ara şeklinde devam etmelidir.
Bazı doğum kontrol hapları ara verme hesabı yapılmaması, ilaç kullanım alışkanlığının bozulmaması için 28 adet hap içerecek şekilde piyasaya sunulmuştur. Bu ilaçlarda 21 tanesinde hormon bulunurken diğer 7 tanesi genellikle demir içermektedir. Kutu bittiğinde hiç ara verilmeden diğer kutuya geçilmelidir. Adet kanaması kutunun son haplarına geldiğinde oluşacaktır. İlacı günün aynı saatlerinde almaya özen gösterilmelidir. Eğer bir günlük doz unutulursa hatırlanır hatırlanmaz ilaç alınmalıdır. Ve o günün ilacını da içerek kutuya devam edilmelidir.
Gebelikten korunmada ne kadar güvenlidir?
Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre doğum kontrol hapları kullanımının düzenle olması durumunda gebelikten korumada başarı oranı %99’ dur. Bazı epilepsi ilaçları ve antidepresanlar ilacın etkisini azaltabilir ve istenmeyen gebelikler oluşabilir. Bu ilaçları kullananlar başka korunma yöntemlerine başvurabilirler.
Kısırlığa neden olur mu?
Doğum kontrol hapları kısırlığa neden olmaz. İlaç bırakıldıktan sonra yumurtlama devam eder ve takip eden adet dönemi itibariyle gebelik oluşabilir.
Doğum kontrol hapları kilo aldırır mı? Tüylenme artışı yapar mı?
İlk kullanıldıkları zamanlarda yüksek doz östrojen içeren doğum kontrol haplarının su tutulumu yapmasıyla ödeme bağlı kilo artışı yaptığı görülmekteydi. Günümüzde ise bu haplar düşük dozda östrojen içermesiyle kilo artışı düşük olasılıktır. İlk kullanılan zamanlarda kilo artışı görüldüyse bu, su tutulumuna bağlı ödem nedeniyle olmaktadır. Doğum kontrol haplarının bazılarında içerdiği östrojenin çeşidine bağlı antiandrojenik etkisi bulunmakta ve tüylenme artışının önlenmesinde kullanılmaktadır.
Emzirirken doğum kontrol hapı kullanabilir miyim?
Emzirme döneminde sütü azaltması nedeniyle kombine oral kontraseptifler önerilmez. Yalnızca progesteron içeren minipil’ler emzirme döneminde kullanılabilir. Minipill kullanılacaksa günün aynı saatlerinde almaya özen göstermeli. 3 saatten fazla bir gecikme varsa takip eden 48 satte gebelik oluşma ihtimali vardır ve ek bir korunma yöntemi kullanılmalıdır.
Gebelikten koruması dışında faydaları nelerdir?
Kanama düzensizliklerini azaltırlar
Fazla adet kanaması olan kadınlarda adet miktarını azaltır ve kansızlığı önlerler
Adet sancılarını azaltırlar
Kolon ve yumurtalık kanseri riskini azaltırlar
Polikistik Over Sendromunda adet düzenlenmesi ve akne tedavisinde
Kemiklerin güçlendirilmesinde yarar sağlarlar
Antiandrojenik etkinliği olanlar tüylenme artışını önlerler
Kanamanın düzenlenmesinde kullanmak için öncesinde kanamanın sebebi mutlaka bilinmelidir.
Kimler doğum kontrol hapı kullanmamalı?
Meme kanseri şüphesi olanlar
Tromboemboli ( pıhtılaşma ) öyküsü olanlar
Gebelik şüphesi olanlar
Karaciğer ve şeker hastalığı olanlar
Psikiyatrik hastalığı olanlar ( depresyon)
Migren ve hipertansiyonu olanlar
35 yaş üzeri sigara içen kadınlar
Dezavantajları nelerdir?
Cinsel yolla bulaşan hastalıkları doğum kontrol hapları engellemez. Cinsel yolla bulaşan hastalık şüphesi varsa ek olarak mutlaka kondom kullanılmalıdır. Aynı zamanda kadının her gün aynı saatlerde ilaç almaya çalışması bazı hastalar için diğer bir dezavantaj sayılabilir.
Yan etkileri nelerdir?
Doğum kontrol haplarının içerdiği östrojen miktarı günümüzde düşük dozdadır. Ve ortaya çıkan yan etkiler ilk kullanıldıkları yıldan bu zamana giderek azalmıştır. ilk günlerde mide bulantısı görülebilir. Cinsel isteksizlik, baş ağrıları ve ilk 3 ay ara kanama yapabilir. Pıhtı oluşmasına yatkınlık yaptığı akılda tutulmalı, daha önce inme, kalp krizi gibi geçirilmiş hastalık varsa kullanılmamalıdır.
